«Analıtık» taldaý ortalyǵynyń esebinshe, qazaqtyń qazan-oshaq basynda otyrǵan áıelderi erteńine jıi alańdaıtyn bolǵan.  Mamandardyń esebinshe,  úı sharýasynda otyrǵan qazaq áıelderiniń 34 paıyzy eldegi áleýmettik qamsyzdandyrý, áleýmettik járdemaqy taǵaıyndaý, ataýly áleýmettik kómek kórsetý sharalaryna kóńili tolatynyn sóz etse, úıde otyrǵan áıelderdiń  50 paıyzy bul jaǵyna múldem qanaǵattanbaıtyndaryn ashyp aıtqan. Al jumys istemeı, bala kútimine baılanysty nemese taǵy basqa sebeptermen úıde otyrǵan áıelderdiń 16 paıyzy ózderiniń bolashaqtaryna senimmen qaraı almaıtyndyqtaryn, zeınet jasyna jetkende, shynymen de, zeınet kóretinderine senimdi emes ekenderin basa aıtypty. Osylaısha úı sharýasynda otyrǵan qazaq áıelderiniń máselesi qazir ózekti bolyp otyr. Bul rette atalmysh taldaý ortalyǵynyń ekonomıs-sarapshysy Toǵjan  Shaıahmetovanyń aıtar oıy bar. 
«Biz múldem jumys istemegen, zeınetaqy qoryn jınaýǵa tipten aralasyp kórmegen áıelderdiń máselesin aınalyp ótpeýimiz kerek. Árıne, mundaı áıelder otbasy oshaq qasynda otyryp istegen isin memleketke buldamasy anyq. Biraq ár memlekettiń birinshi kapıtaly adam ekenin eskersek, bir sát jumys istemeıtin áıelderdiń de 63 jasqa kelgendegi qamsyz ómirin oılastyrǵan jón ekeni daýsyz.  Ózgelerdiń úıinde otyrǵan áıelderine kórseter qurmetin mysal etsek: Germanıada qandaı da bir sebeppen bala kútimine baılanysty nemese jumystan qysqaryp qalýyna qatysty úsh balasy bar áıel úıinde alty aı merzimnen artyq otyrar bolsa, úkimetten arnaıy 900 evro(muny endi teńgege eseptep kórińiz) ) jalaqy alady.  Úkimet sol taǵaıyndap otyrǵan járdemaqy esebinen onyń zeınet jarnasyn da úzilissiz qaldyrmaıdy. Al Gollandıadajumys istemeı  úıde otyratyn úsh balasy bar áıelderge eń tómengi aı saıynǵy tólener járdemaqy kólemi 300 evrony quraıdy Al bizde mundaı júıeni qalyptastyrýdyń aýyly alys ekeni daýsyz. Biraq sál de bolsa osyndaı júıelerdi qolǵa alǵanymyz jón. Bizdiń atqarýshy bılik  sál bolsa sheteldiń tájirıbesin engizýge beıil. Al mundaıda nege beıqam qalyp otyr? Sondyqtan osy máseleni kezek kúttirmeı qoldanysqa engize basatý kerek. Olaı etpesek, qazan basynda júrgen áıelder rasymen de erteńine alańdap otyr»,-deıdi sarapshy Toǵjan Shaıahmetova.

Bul rette biz «Analıtık» taldaý ortalyǵy júrgizgen arnaıy saýalnama nátıjesin syzbamen kórsetýdi jón kórdik. Saýalnamaǵa 24-30 jas aralaǵynda 150 myńdaı áıel qatysqan.

Negizinde mamandardyń paıymdaýynsha, qaı jaǵynan alyp qarasaq ta bizdegi úı sharýasynda júrgen qazaq áıelderiniń eńbegi eskerilmeı jatqany ras. Olardyń jınaqtaýshy zeınetaqy qorynda salynǵan qarjysy joqtyǵyn, ásirese aýyldyq aımaqtarda jumystyń bolmaýy, kúndelikti isteıtin kúıbeń tirligi kóp áıel qaýymynyń eńbegi eskerilýi qajettigin sóz etken mamandar: «qalaly jerde jalaqysy az jumysqa ornalassa da áıel tirligin jasar, bul jerde aýyldy jerdegi áıelerdiń eńbegi eskerilmeı jatyr. Olardyń orta jastan asqandaǵy ómirlerine alańdaıtyny da osydan. Sondyqtan bizge ju-mys istemeıtin áıelderge qatysty arnaıy bir tereńdetilgen memlekettik joba uıymdastyryp, sony rettep alý qajet» deıdi.
«Men Polsha, Lıtva, Reseı elderinde boldym. Olardyń bul rettegi is-tájirıbesin kózimmen kórdim. Atalmysh elderde áıel adamnyń asyraýynda eki balasy bar ma, ol áıel jumyssyz ba, memlekettik organdar dereý oǵan járdemaqy rásimdeıdi. Al bala  kútimine baılanysty demalysqa shyqqan áıelderge bul elderde arnaıy jalaqy tólenedi. Ol jalaqynyń kólemi bala sanyna qaraı 1,3 myń evrodan 1,5 myń evroǵa deıin esepteledi. Qazirde kóptegen elde mundaı júıe bar. Polshanyń «Bala kapıtaly» atty arnaıy baǵdarlama qabyldap, jańa týǵan balaǵa memlekettiń arnaıy kapıtal salýy, Reseıdegi «Ana kapıtaly», Koreı elindegi «Bala resýrsy» baǵdarlamalary – bizge sabaq bolatyn dúnıe. Áttegen-aıy – bizdiń atqarýshy bıliktiń mundaı úrdisterdi eskere bermeıtindigi.  2020 jyldary burynǵy Keńes dáýirinde jumys istep,  sondaǵy eńbek ótilimine zeınetke shyǵyp alǵandardyń qatary múlde azaıady. Alǵash naryqtyq ekonomıka engen tustaǵy jumyssyzdyq máselesi mine sol kezde shyǵady.  Sol kezdegi jumyssyz qalǵan áıelderge ǵana emes barsha qaýymǵa  2020-2025 jyldary qaıtip zeınetaqy taǵaıyndalmaq. Sondyqtan bul jerde tek qana áıelderdiń ǵana emes eldegi jumyssyz azamattardyń  zeınetaqysyn memleket sýbsıdıalaýy tıis. Buǵan bizdiń búdjettiń qarym-qabileti jetedi. Eger qarapaıym halyqtyń turmysy artysyn dese atqarýshy bılik osyndaı sharalardy qolǵa alýy kerek»,- dedi Toǵjan Shaıahmetova.

Biz jumyssyz áıelderge qatysty ońtaıly tájirıbe engizip alǵan elderdiń tizimin arnaıy syzbamen kórsettik.  Mamandar mysal etip otyrǵandaı, rasymen de birqatar elderde jumys isteemı otyrǵan áıelderge edeýir jaqsy jaǵdaı jasalǵan.  Al bizdiń atqarýshy bılik mundaı sharalarǵa aldaǵy ýaqytta mán beretin shyǵar degen úmitimiz zor.

Qarlyǵash Zaryqqanqyzy